Gerard Jacobus van der Plaats (1903-1995)

Door Annemieke Klijn

Gerard Jacobus van der Plaats werkte van 1936 tot 1968 als radioloog in Maastricht. Dat het ziekenhuis Calvariënberg hem in 1936 wist aan te trekken, was een goede zet: Van der Plaats kan als één van de pioniers van de radiologie in Nederland worden beschouwd. Hij bleek niet alleen over organisatorische talenten, maar ook over een bijzondere technische aanleg en over wetenschappelijke kwaliteiten te beschikken. Zijn verdiensten lagen zowel op radiodiagnostisch, als radiotherapeutisch gebied. Tussen 1930 en 1936 werkte Van der Plaats als radiotherapeut in Eindhoven, waar hij, gefascineerd door de techniek, samenwerkte met het natuurkundig laboratorium van Philips. In deze periode richtte hij zich op de ‘röntgen-contacttherapie’, een onderwerp, waar hij in 1936 aan de universiteit te Utrecht promoveerde. Van der Plaats ontving in april 1940 de prestigieuze Wertheim Salomonson-medaille vanwege zijn verdiensten voor de radiologische wetenschap.

Gerard Jacobus van der Plaats - archief azM
Gerard Jacobus van der Plaats - archief azM

In het Maastrichtse Calvariënberg speelde Van der Plaats een belangrijke rol. Zo zette hij zich in voor de opleiding van zowel röntgenologen als radiologische laboranten. Dankzij zijn contacten met Philips werd Calvariënberg soms een testcase voor nieuwe apparatuur. Tijdens de Tweede Wereldoorlog vond hier bijvoorbeeld de introductie plaats van de ‘boloscoop’ voor het opsporen van kogels en granaatsplinters in het menselijk lichaam. Na de oorlog, ging zijn onderzoeksbelangstelling uit naar uiteenlopende onderwerpen als stereoscopie, dosisbeperking, vergrotingstechniek en röntgencinematografie. In 1953 publiceerde hij het boek Medische Röntgentechniek. Dit leerboek richtte zich op leerling-laboranten en assistent-geneeskundigen in de radiologie. Hiermee verwierf Van der Plaats internationaal naam en faam: zijn boek kende meerdere herdrukken en werd in diverse talen vertaald. De Engelse versie, Medical X-Ray Techniques in Diagnostic Radiology. A textbook for radiographers and Radiological Technicians, is tot op de huidige dag verkrijgbaar.

Van der Plaats was een ambitieus en energiek man. In 1948 richtte hij een zelfstandig specialisten instituut op in de binnenstad, onder de naam A.M.I. (Ars Medica Iuvat), aan de Kesselskade 53, met zijn eigen röntgenapparatuur. En toen hij in 1955 benoemd werd tot buitengewoon hoogleraar in Groningen, combineerde hij die functie met zijn werk in het, in 1950 opgerichte, St. Annadal ziekenhuis, de A.M.I. én zijn werk bij Philips. Na drie jaar vond hij het wel weer genoeg in Groningen. Hij ging zich meer op zijn privé-instituut A.M.I. richten en bleef actief in de internationale wereld van de radiologie. In april 1995 overleed hij in Maastricht.

Maastro Clinic. Een eeuw radiotherapie in Limburg: http://www.heritage.azm.nl/Afbeeldingen/ebooks/boek_maastro_nl/#/1/

https://www.ntvg.nl/artikelen/memoriam-profdrgjvan-der-plaats

Sluit de enquête